Раздзел 61 QUO VADIS? Г.Сенкевіч

Тры дні ці, хутчэй, ночы нішто не парушала іх спакой. Калі звычайныя турэмныя справы, што складаліся ў адасабленні памерлых ад жывых і цяжкахворых і больш здаровых, скончыліся і калі стомленыя стражнікі клаліся спаць на калідорах, Вініцый ўваходзіў у падзем’е, дзе была Лігія і заставаўся ў ім датуль, пакуль святло не заглядвала праз краты вакна. Яна клала галаву на грудзі каханаму, і яны размаўлялі ціхімі галасамі аб каханні і смерці. Абое, мімаволі, у думках і размовах, нават у жаданнях і надзеях аддаляліся ўсе больш ад жыцця і страчвалі яго адчуванне. Абое былі , як людзі, якія адплылі на плоце ад зямлі, не бачаць ужо берагу і паглыбляюцца паціху ў бясконцасць. Абое ператварыліся ў сумных духаў, закаханых адзін у аднаго і ў Хрыста і гаовых адляцець. Часам толькі ў сэцы Вініцыя  адчуваўся яшчэ боль, як віхор, які раптам з’явіцца, як бліскавіца, надзея, народжаная каханнем і верай ў міласэрнасць Бога Раскрыжаванага, але кожны дзень ен усе больш адрываўся ад зямлі і аддаваўся смерці. Ранкам, калі ен выходзіў з турмы, то глядзеў на свет, на горад, на знаемцаў і на жыццевыя справы, як праз сон. Усе здавалася яму чужым, далекім, цякучым і знікаючым.Перастала яго страшыць нават пагроза пакут, бо ен адчуваў, што гэта рэч, праз якую можна прайсці ў задуменні, з позіркам, які бачыць нешта іншае, чым пакуты.Абоім падавалася, што іх ужо абкружае вечнасць. Яны размаўлялі аб каханні і аб тым, як будуць кахаць і жыць разам, але толькі па той бок смерці, і калі думкі іх яшчэ вярталіся да спраў зямных, то толькі як думка людзей, што рыхтуюцца да вялікага падарожжа, размаўляюць аб падрыхтоўцы да яго.Дарэчы, іх абкружала такая ціша, якая  атачае дзве калоны, якія стаяць дзесьці забытымі ў пустэльні. Яны хваляваліся толькі пра тое, каб Хрыстос іх не разлучыў, а паколькі кожная хвіліна дадавала ім такую ўпэўненасць, яны любілі яго, як звяно ланцужка, які павінен  іх злучыць у бясконцым шчасці і спакоі. На зямлю яшчэ ападаў з іх зямны прах. Душы сталі ў іх чыстыя, як слязіны. Пад пагрозай смерці, сярод нішчымніцы і пакут, на турэмнай падлозе пачалося для іх неба, бо калі яна кранала яго за руку, то вяла, нібы ўжо выбаўленая і святая, да вечных вытокаў жыцця.

 А Пятроній перажываў, бачачы ў твары Вініцыя ўсе большы спакой і нейкі дзіўны бляск, якога не бачыў раней. Часам нават ен у думках дапускаў, што Вініцый знайшоў нейкі шлях выратавання і яму было прыкра, што яго ў свае надзеі не пасвячае. Урэшце ен не вытрымаў і сказаў пляменніку:

 - Цяпер ты выглядаеш інакш, таму не рабі таямніцу для мяне, бо я хачу і магу табе дапамагаць: Ты што-небудзь прыдумаў?

 – Прыдумаў, - адказаў Вініцый,  - але ты не можаш мне дапамагаць.

 Пасля смерці Лігіі я адкрыю, што я хрысціян і пайду ўслед за ей.

 – Няўжо няма надзеі?

 – Канечне, ёсць. Хрыстос мне яе аддасць і я не разлучуся з ей ніколі.

 Пятроній стаў хадзіць па атрыю з выразам расчаравання і нецярплівасці ў твары, пасля чаго сказаў:

 - Для гэтага не трэба ваш Хрыстос, бо гэту ж паслугу табе можа аказаць і наш Танатас.

 А Вініцый сумна ўсміхнуўся і прамовіў:

 - Не, мой дарагі, але ты не хочаш гэтага зразумець.

 – І не хачу, і не магу, - адказаў Пятроній.- Не час казаць гэта, але памятаеш, што ты гаварыў, калі ў нас не атрымалася вызваліць яе з Туліянума? Я страціў усялякую надзею, а ты сказаў, калі мы вярнуліся дадому: “ А я веру, што Хрыстос можа мне яе вярнуць..”. Дык няхай жа ен табе яе верне. Калі я кіну каштоўную чару ў мора, то не патрапіць мне яе вярнуць ніводзін наш бог, але калі і ваш не лепшы, то я не ведаю, навошта мне яго паважаць больш, чым даўнейшых.

 – І ен усе ж мне яе верне, - адказаў Вініцый.

 Пятроній павеў плячыма.

 – Ты ведаеш, - спытаў ен, - што хрысціянамі заўтра будуць асвятляць сады імператара?

 – Заўтра?

 І ад блізкай страшнай рэчаіснасці сэрца закалацілася ў яго ад болю і страху. Ен падумаў, што гэта магчыма апошняя ноч, якую ен зможа правесці з Лігіяй, таму развітаўся з Пятроніем і хутка падаўся да наглядальніка путыкулаў па свой тэсэр. Але там яго чакала неспадзяванка, бо наглядальнік не хацеў аддаваць яму тэсэр.

 – Выбачай, высакародны, - сказаў ен, - я зрабіў для цябе, што мог, але я не магу гуляць са смерцю. Сення ноччу мы павінны выводзіць хрысціян у сады імператара. У турме будзе поўна салдат і іх начэльнікаў.Калі цябе пазнаюць, то загіну і я, і мае дзеці.Вініцый зразумеў, што  прасіць няма сэнсу. Бліснула яшчэ надзея, што салдаты, якія бачылі яго раней, пусцяць яго, быць можа, і без тэсэру, таму з надыходам ночы, апрануўшыся, як звычайна, у пахавальную туніку і абвязаўшы тканінай галаву, ен падаўся у турму.Але ў гэты дзень правяралі тэсэры з большай увагай, чым звычайна, і больш таго, сотнік, суровы і адданы душой і целам цэзару салдат, пазнаў Вініцыя. Але відавочна ў яго акутых ў жалеза грудзях яшчэ цяпліліся малыя іскры літасці да людской нядолі, бо замест таго каб ударыць па шчыце, б’ючы трывогу, ен адвеў Вініцыя ўбок і сказаў яму:

 - Выскародны, вяртайся дамоў! Я цябе пазнаў, але буду маўчаць, бо не хачу цябе загубіць. Прапусціць цябе я не магу, але ты вяртайся і няхай богі пашлюць табе спакой.

 – Прапусціць мяне не можаш, але тады дазволь мне тут застацца і бачыць тых, каго будуць выводзіць.

 – Мой загад не забараняе гэтага, - адказаў Сцэвінус.

 Вініцый стаяў ля брамы і чакаў, калі будуць выводзіць вязняў. Урэшце каля апоўначы расчыніліся шырока брамы турмы і паказаліся цэлыя шэрагі вязняў: мужчын, жанчын і дзяцей, абкружаныя ўзброенымі  атрадамі прэтарыянцаў.Ноч была вельмі светлая, пры гэтым была поўня, так што можна было адрозніць не толькі постаці, але і твары няшчасных вязняў. Яны ішлі парамі, доўгім і сумным шэрагам, у поўнай цішы, перарываемай толькі бразгатам салдацкай зброі.Вывелі іх столькі, што здавалася, нібы ўсе падзем’і засталіся пустыя. У канцы Вініцый убачыў Глаўка –лекара, але ані Лігіі, ані Урса не было сярод выведзеных.