-
Высакародны,
- сказаў Хілон, - цяпер мора, як масла з алівы, і хвалі, здаецца,
спяць...паехалі у Ахаю. Там чакае цябе цябе слава Апалона, там чакаюць цябе
вянцы, трыумфы, там людзі цябе абагаўляюць, а богі прымаюць, як роўнага сабе
госця, тут жа, высакародны...
І
спыніўся, бо ніжняя губа пачала ў яго трэсціся так моцна, што яго словы
перайшлі ў незразумелыя гукі.
–
Мы паедзем пасля заканчэння відовішчаў, - адказаў Нярон. – Я ведаю, што і так
ужо некаторыя называюць хрысціян інноксіа коппара. Калі б я ад’ехаў, пачалі б
паўтараць гэта ўсе. Чаго ты баішся, старэча?
Сказаўшы гэта, наморшчыў лоб, але стаў
пазіраць на Хілона з запытаннем у позірку, нібы чакаў ад таго патлумачэнняў, бо
толькі здаваўся халоднакроўным. На апошнім сваім прадстаўленні ен сам спужаўся
слоў Крыспа і вярнуўся дадому і не мог заснуць ад узрушэння і сораму, але разам
з тым і ад страху. Тады мысляр Вестынус, які слухаў у маўчанні іх размовы,
агледзеўся і сказаў таямнічым голасам:
- Слухай,
высакародны, гэтага старога: у гэтых хрысціянах есць нешта дзіўнае...Іх баство
дае ім смерць легкую, але можа быць помслівым.
На
гэта Нярон хутка адказаў: - Гэта не я ўчыняю відовішчы. Гэта Тыгелін.
–
Так! Гэта я, - адказаў Тыгелін, які пачуў словы імператара. – Гэта я, і пры
гэтым смяюся з усіх багоў хрысціянскіх. Вестынус, высакародны, гэта бурбалка,
надзьмутая чуткамі, а гэты баявы грэк гатовы памерці са страху ад выгляду
квактухі, якая распускае пер’е, абараняючы куранят.
–
Гэта добра, сказаў Нярон, але загадай ад
гэтага часу хрысціянам адразаць языкі. Ці затыкаць раты.
–
Заткне іх ім агонь, о боскі!
– Гора
мне! – заенчыў Хілон.
Але
цэзар, якому упэўненасць у сабе Тыгеліна дадала адвагі, пачаў смяяца і казаў,
паказваючы на старога грэка:
- Паглядзіце,
як выглядае нашчадак Ахілеса!
Сапраўды, Хілон выглядаў страшна. Рэшткі
валасоў на яго галаве зусім збялелі, а на твары застыгнуў выраз нейкага
непамернага непакою, трывогі і прыгнечанасці. Здаваўся часам нібы ачмурэлым і
напаўпрытомным. Часта не адказваў на пытанні, часам зноў гневаўся і станавіўся
зухаватым, так што аўгустыяне абіралі за лепшае не чапаць яго. Такая хвіліна
прыйшла да яго і зараз.
– Рабіце
са мной, што хочаце, а я на відовішча не пайду!- закрычаў ен роспачна,
шчоўкаючы пальцамі.
Нярон паглядаў на яго з хвіліну і звярнуўся
да Тыгеліна:
–
Ты будзеш адказваць, каб у садах гэты стоік быў побач са мной. Я хачу бачыць,
якія ўражанні зробяць на яго нашы вылазкі.
Хілон.
спужаўся пагрозы, што так і кіравала голасам імператара.
– О
боскі, - сказаў ен. Я нічога не ўбачу, бо я не бачу ўночы.
А
імператар адказаў са страшнай усмешкай:
– Ноч
будзе светлай, як дзень.
Пасля ен звярнуўся да іншых аўгустыянаў, з
якімі пачаў размову аб гонках, якія хацеў ўладзіць пад канец відовішчаў. Да
Хілона падыйшоў Пятроній і пляснуў яго па плячы:
-
Ці я не казаў табе? Ты не вытрымаеш.
Той жа адказаў: - Я хачу напіцца...
І працягнуў руку па келіх з віном, але не
мог яго данесці да вуснаў, бо, бачачы гэта, Вестынус адабраў у яго келіх, потым
жа наблізіўся і спытаў з выразам твару зацікаўленым і баязлівым:
- Цябе
пэўна даганяюць Фурыі? Не так?
Стары глядзеў на яго нейкі час з адкрытымі
вачыма, нібы не разумеў пытання, і пачаў міргаць часта. А Вестынус паўтарыў:
-
Дык ці даганяюць цябе Фурыі?
–
Не, адказаў Хілон, але ноч перада мною.
–
Як гэта ноч?...Няхай богі злітуюцца над табою. Як гэта ноч?
– Ноч
страшная і цемная, у якой штосьці рухаецца і ідзе да мяне. Але я не ведаю што,
і баюся ад таго. Я заўседы быў упэўнены, што гэта чараўнікі. А табе што, не
сніцца?
–
Не, бо я ўвогуле не сплю. Я не думаў, што іх так пакараюць.
–
Табе іх шкада?
–
Навошта вы праліваеце столькі крыві? Ты чуў, што той, з крыжа, гаварыў? Гора
нам!
– Я
чуў, - адказаў Вестынус ціха. – Але гэта падпальшчыкі.
–
Няпраўда.
– І
ворагі роду чалавечага.
–
Няпраўда.
– І
забойцы дзяцей.
–
Няпраўда.
– І
атручальнікі вод.
–
Няпраўда.
– Як
гэта? – спытаў здзіўлена Вестынус. – Ты ж сам гэта казаў і аддаваў іх у рукі
Тыгеліна!
–
Таму і абкружыла мяне ноч і смерць ідзе да мяне... Часам здаецца мне, што я ўжо
памер, і вы таксама.
–
Не! Гэта яны паміраюць, а мы жывем. Але скажы мне, што бачаць яны паміраючы?
–
Хрыста...
–
Гэта іх бог? Гэта магутны бог?
Але Хілон адказаў таксама пытаннем:
-
Што гэта за паходні трэба паліць у садах? Ты чуў, што казаў цэзар?
– Я
чуў і ведаю. Гэта сарментыцыі і семаксіі. Іх прыбяруць у жалобныя тунікі,
прапітаныя смалою, прывяжуць да слупоў і падпаляць...Каб толькі іх бог не
спусціў на горад якіх бедстваў..Семаксіі! Гэта страшнае пакаранне.
–
Лепш ужо такое, бо хоць крыві не будзе, - адказаў Хілон. – Загадай нявольніку
паднесці мне да вуснаў келіх. Хачу піць і разліваю віно, бо рука мая трасецца
ад старасці...
Іншыя размаўлялі ў гэты час таксама пра
хрысціян. Стары Даміцый Афр насміхаўся з іх.
–
Мноства з іх такія, - гаварыў ен, - што маглі б узняць грамадзянскую вайну, і
памятаеце, што былі меркаванні, што яны захочуць абараняцца. А яны паміраюць,
як авечкі.
–
Няхай бы паспрабавалі па-іншаму! – прамовіў Тыгелін.
На
гэта азваўся Пятроній: - Вы памыляецеся. Яны абараняюцца. Цярпеннем.
–
Гэта нейкі новы спосаб.
–
Канечне, але ці можаце вы сказаць, што яны паміраюць, як бесчалавечныя
злачынцы? Не! Яны паміраюць так, нібы злачынцамі былі тыя, хто іх на смерць
асуджае, гэта значыць – мы і ўвесь рымскі народ.
–
Што ты пляцеш? – закрычаў Тыгелін.
–
Хік абдэра! – адказаў Пятроній. Але іншыя, уражаныя трапнасцю яго заўвагі,
пачалі пераглядвацца са здзіўленнем і паўтараць:
-
Праўда, праўда! Есць штосьці незвычайнае і асаблівае ў іх смерці.
– Я
кажу вам, што яны бачаць свае баство! – закрычаў з боку Вестынус. У гэты час
некалькі аўгустыянаў звярнулася да Хілона:
-
Гэй, стары, ты добра іх ведаеш? Скажы нам, што яны бачаць?
А
грэк выплюнуў віно на туніку і адказаў:
- Уваскрашэнне.
І
затросся так, што тыя, хто сядзеў побач, выбухнулі гучным смехам.
Комментариев нет:
Отправить комментарий