Раздзел 46
Горад палаў доўга... Вялікі цырк стаў руінамі, потым у
частках горада, якія першымі пачалі гарэць, сталі рушыцца цэлыя завулкі і вуліцы.Пасля
кожнага такога абрушэння слупы полымя ўзнімаліся на працягу хвіліны ў неба.
Вецер пераменьваўся і веяў цяпер з непамернай сілай з боку мора, несучы на
Цэліус, Эсквілінус і на Віміналіс хвалі агню, галаўні і вуглі. Аднак ужо думалі
пра ратунак. Па загаду Тыгеліна, які трэцяга дня вярнуўся з Анцыя, пачалі
разбураць дамы на Эсквіліне, каб агонь, калі трапіць на пустыя месцы, згасаў
сам па сабе. Аднак гэта было позняе рашэнне аб ратунку горада, якое бало
прадпрынята для захавання хаця б рэштак горада, бо аб захаванні таго, што
гарэла, не было ўжо і размовы.Пры гэтым належала прадухіліць і далейшыя
наступствы бедства.Разам з Рымам гінулі незлічоныя багацці, гінуў увесь набытак
яго жыхароў, таксама як вакол сцен валакаліся сотні тысяч самых сапраўдных
жабракоў. Ужо на другі дзень голад пачаў даваць аб сабе знак гэтым людзям, бо
нязмерныя запасы спажыўнасці, сабраныя ў горадзе, гарэлі з ім разам, а ў
паўсюднай мешаніне і безуладдзі ніхто не падумаў дасюль, каб назапасіць новай.
Толькі пасля прыбыцця Тыгеліна у Остый пайшлі адпаведныя загады, але ў гэты час
народ пачаў набіраць усе больш пагрозлівую паставу.Дом ля Аква Апія, у якім на
гэты час жыў Тыгелін, абкружалі натоўпы жанчын, якія крычалі ад ранку да позняй
ночы: “Хлеба і даху над галавой!” Марна прэтарыянцы, адпраўленыя з вялікага
лагера, які стаяў між ВІА Салярыя і Наментанай, намагаліся утрымліваць
сякі-такі парадак.Тут і там яны натыкаліся на ўзброены адпор, а дзесьці
безабаронныя грамады паказвалі на палаючы горад і крычалі: “Забівайце нас на
фоне гэтага полымя!”. Жадалі зла імператару, аўгустыянам, прэтарыянцам,
салдатам і абурэнне іх расло з кожнай гадзінай так, што Тыгелін, пазіраючы
ноччу на тысячы вогнішчаў, раскладзеных вакол горада, казаў сабе, што гэта
вогнішчы варожых яму лагераў. Па загаду яго адпраўлена было апрача мукі як
найбольш гатовага хлеба, які сабраны быў не толькі з Остыя, але з усіх
навакольных гарадоў і весак, але калі першыя перасылкі прыйшлі ноччу на
Эмпорый, то люд вынес галоўную браму з боку Авентына і расхапаў у імгненне вока
запасы, ствараючы пры гэтым страшэнную штурханіну.пад святлом месяца - Біліся за хлеб, мноства якога паўтаптвалі
проста ў зямлю. Мука з падраных мяхоў пакрыла нібы снегам цэлую прастору ад
зернясховішчаў да аркі Друсуса і Германіка, і разруха гэткая трывала датуль,
пакуль салдаты не асадзілі ўсе будынкі і не пачалі адцясняць натоўп з дапамогай
стрэл і даўкі. Ніколі з часоў нашэсця галаў пад Брэнусам Рым не бачыў падобнага
бедства. З роспаччу параўноўвалі абодва гэтыя пажары.Але тады застаўся хаця б
Капітолій.Цяпер жа і ен быў абкружаны страшэнным вянцом полымя. Мармур,
папраўдзе, не плавіўся, але начамі, калі вецер на хвіліну змяншаў полымя, быў
бачны шэраг калон вышэйшага храма Юпітэра, напаленых аж да ружова-чырвонага
святла ад іх.Нарэшце у часы Брэнуса у Рыме быў народ паднявольны, маналітны і
прывязаны да горада і алтароў, цяпер жа навокал муроў палаючага горада туляліся
натоўпы разнамоўных, складзеныя ў
большасці сваей з нявольнікаў і вызваленцаў, раздражненыя, няўтрымныя і гатовыя
пад націскам нішчымніцы і голаду пайсці супраць улады і горада.Але сам выгляд і
вынік пажару напаўняў іх сэрцы шкадаваннем і абяззбройваў іх да пэўнай
ступені.За бедствам пажару магло прыйсці бедства – голад і хваробы, бо да ўсіх
няшчасцяў настала яшчэ і страшэнная ліпеньская спякота. Паветрам, нагрэтым ад
агню і сонца, немагчыма было дыхаць. Ноч не толькі не прыносіла палегкі, але
станавілася пеклам. Удзень адкрываўся уражны і нядобры від. Усярэдзіне -
вялізны горад на ўзгорках, які ператварыўся ў вулкан, што прачнуўся, навокал жа
аж да Албанскіх гор адно неабсяжнае мора качэўнікаў, складзенае з бівакоў,
палатак, шалашоў, вазоў, тачак, клункаў, вогнішчаў, - задымленае, запыленае,
асветленае рудымі промнямі сонца, якія праходзілі праз пажарышча, поўнае шуму,
крыкаў, пагроз, нянавісці,страху, - жудасная карціна для тых, хто там быў -
мужчын, жанчын і дзяцей.Сярод квірытаў былі грэкі, кудлатыя яснавокія
прадстаўнікі поўначы, афрыканцы і азіяты; сярод грамадзян - нявольнікі,
вызваленцы, гладыятары, купцы, рамеснікі, слугі і салдаты, - сапраўднае людское
мора, якое нібы аблівала востраў агня.Розныя звесткі калыхалі гэта мора, як
вецер, сапраўднай хваляй.Былі праўдападобныя і не вельмі. Казалі пра нязмерныя
запасы збожжа і вопраткі, якія павінны былі прыбыць у Эмпорый і раздавацца
бясплатна. Расказвалі таксама, што па загаду імператара ў правінцыях у Азіі і
Афрыцы будуць сабраныя ўсе багацці, скарб жа, сабраны такім чынам, будзе
падзелены сярод жыхароў Рыму, так каб кожны змог сабе пабудаваць уласны дом.
Але адначасова запускалі і такія плеткі, што вада ў вадаправодах атручаная і
што Нярон хоча вынішчыць горад да апошняга жыхара, каб перабрацца ў Грэцыю ці
Егіпет і адтуль валодаць светам. Кожная звестка разляталася з хуткасцю бліскавіцы
і кожнай верылі, што спрычыняла то выбухі надзеі, то гневу, то страху ці
сумнення.Нарэшце нейкая ліхаманка апанавала гэтыя тысячы бяздомных. Прымха, што
канец свету ад полымя блізіцца, шырылася і сярод прыхільнікаў іншых багоў з
кожным днем усе больш. Людзі дранцвелі або шалелі. Сярод аблокаў, асветленых
зарывам, ім бачыліся богі, якія прыглядаліся да таго, як гіне зямля, а люзі
прасцягваюць да іх рукі з просьбамі аб літасці ці з пракленамі.Тымчасам
салдаты, якім дапамагалі пэўныя жыхары, усе яшчэ разбуралі дамы на Эсквіліне,
на Цэліусе і на Затыбры, якое ў выніку гэтага ў значнай частцы сваей
захавалася. Але ў самім горадзе палалі незабраныя пажыткі, скарб, сабраны
вякамі перамог, бясцэнныя творы мастацтва, знакамітыя храмы і найдаражэйшыя
помнікі рымскага мінулага і рымскай славы. Прадбачылі, што ад усяго горада
захаваецца ўсяго некалькі пабудаваных на кранцах раенаў і што сотні тысяч
людзей застануцца без даху над галавой. Іншыя разносілі аднак такую звестку,
што маўляў салдаты разбураюць дамы не для затрымвання агню, а таму, каб ад
горада нічога не засталося. Тыгелін прасіў у кожным лісце да імператара, каб
той прыехаў і сваей прысутнасцю супакоіў абураны люд. Але Нярон рушыў толькі
тады, калі полымя ахапіла Домус Транзіторыя, і спяшаўся, каб не прапусціць
хвіліну, калі пажар набярэ найбольшую сілу.
Комментариев нет:
Отправить комментарий